Obowiązujące w Polsce prawo nakłada na banki i inne instytucje kredytowe szereg obowiązków związanych z umowami kredytów i pożyczek zawieranych z konsumentami. Niewypełnienie narzuconych bankom powinności może skutkować przyznaniem konsumentowi uprawnienia do skorzystania z tzw. sankcji kredytu darmowego. Pojęcie to oznacza możliwość spłacania wadliwego kredytu lub pożyczki bez odsetek oraz innych kosztów i opłat. Innymi słowy, spłacana jest taka sama kwota, która została pożyczona. Sankcja kredytu darmowego działa na przyszłość i wstecz, co oznacza, że konsument może odzyskać spłacone odsetki i poniesione koszty. Co więcej, sankcja kredytu darmowego dotyczy również kredytów i pożyczek spłaconych.
Jak wynika z powyższych diagramów, sankcja kredytu darmowego pozwala na zmniejszenie zadłużenia przeciętnie o ok. 50%.
O jakie wady umów kredytu lub pożyczki chodzi?
Procedurę udzielenia przez bank kredytu lub pożyczki regulują dwa podstawowe akty prawne, którymi są:
- Ustawa z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim,
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki.
Wskazane dokumenty mają na celu ochronę interesów konsumentów w umowach zawieranych z bankami i instytucjami pożyczkowymi. Określają one zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki oraz obowiązki kredytodawcy i pośrednika kredytowego w zakresie informacji udzielanych przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki oraz obowiązkowe elementy umowy kredytu lub pożyczki konsumenckiej. Wśród obligatoryjnych składników umowy o kredyt konsumencki należy w pierwszej kolejności wymienić:
- precyzyjne wskazanie kwoty kredytu/pożyczki, która zostanie konsumentowi rzeczywiście wypłacona (bez uwzględniania kredytowanych kosztów),
- okres i warunki spłaty kredytu/pożyczki,
- stopę oprocentowania i warunki jej zmiany,
- warunki zmiany innych kosztów obsługi kredytu/pożyczki,
- całkowity koszt kredytu/pożyczki,
- całkowitą kwotę do zwrotu,
- rzeczywistą roczną stopę oprocentowania,
- informację o prawie do wcześniejszej spłaty kredytu,
- informację o prawie do odstąpienia od umowy.
Co więcej, wskazane wyżej informacje powinny zostać sformułowane w sposób jasny, precyzyjny i zrozumiały dla przeciętnego odbiorcy. Ponadto, dane liczbowe dotyczące m.in. kwoty kredytu, stopy oprocentowania, rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, całkowitej kwoty do zwrotu, powinny wynikać z poprawnych działań rachunkowych. Przykładowo podanie RRSO obliczonego w oparciu o stawkę oprocentowania zastosowaną do niewłaściwej kwoty (np. do kwoty wypłaconej i kwoty prowizji) będzie naruszało wymóg wskazania w umowie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania.
W przypadku braku w umowie którejkolwiek informacji z tych wskazanych powyżej lub w przypadku wadliwego sformułowania takiej informacji, konsument ma prawo skorzystać z sankcji kredytu darmowego.
Jak skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Aby zrealizować prawo do darmowego kredytu należy złożyć kredytodawcy pisemne oświadczenie. W piśmie tym najlepiej od razu zawrzeć wezwanie do zwrotu niesłusznie zapłaconych odsetek, prowizji i innych kosztów.
Po otrzymaniu pisma kredytodawcy, bank powinien zaktualizować harmonogram spłaty kredytu wprowadzając do niego tylko raty kapitałowe rozłożone na dotychczasowy okres spłaty. W efekcie kredytobiorca powinien otrzymać zwrot nadpłaconych odsetek i innych poniesionych kosztów oraz rozpocząć spłatę kredytu w obniżonej wysokości.
Niestety, w praktyce banki i firmy pożyczkowe często nie akceptują złożonych oświadczeń klientów o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. W takiej sytuacji należy złożyć pozew do sądu w celu dochodzenia swoich praw wynikających z sankcji kredytu darmowego.
Kto może skorzystać z darmowego kredytu lub darmowej pożyczki?
Z sankcji kredytu darmowego może korzystać konsument, który zawarł z bankiem lub firmą pożyczkową umowę kredytu konsumenckiego. Konsumentem, zgodnie z art. 22(1) kodeksu cywilnego jest osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Chodzi zatem o kredyt lub pożyczkę wziętą na cele prywatne. Z kolei przez umowę kredytu konsumenckiego rozumie się umowę kredytu lub pożyczki niezabezpieczoną hipotecznie o wartości do 255.550,00 zł. Ponadto kredytem konsumenckim może być też umowa kredytu lub pożyczki powyżej kwoty 255.550,00 zł jeśli jej celem jest remont domu lub lokalu mieszkalnego, a w umowie nie ustanowiono hipoteki. Kredytem konsumenckim jest również umowa kredytu hipotecznego (pożyczki) zawarta w latach 2011-2017 do kwoty 255.550,00 zł.
Najczęściej popełniane błędy przez banki i firmy pożyczkowe
Stosunkowo często zdarza się, że banki lub inne firmy pożyczkowe nie stosują się do standardów udzielania kredytów lub pożyczek narzuconych przepisami prawa. W przypadku uchybienia wymogom dotyczących treści umowy kredytu konsumenckiego lub sposobu wykonywania tej umowy, konsument może skorzystać z dobrodziejstwa sankcji kredytu darmowego. Najczęstszymi błędami w umowach kredytów konsumenckich są przede wszystkim:
- Doliczenie do kwoty kredytu prowizji i pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu,
- Błędne obliczenie RRSO w oparciu o wadliwie ustaloną kwotę kredytu,
- Przyjęcie błędnych założeń do obliczenia całkowitego kosztu kredytu lub RRSO,
- Brak precyzyjnego wskazania warunków zmiany oprocentowania wykluczających dowolność kredytodawcy w kształtowaniu wysokości odsetek (klauzula dowolnej zmiany oprocentowania),
- Brak należytej informacji o kosztach kredytu, w tym o warunkach ich zmiany (np. brak informacji o opłatach za prowadzenie rachunku służącego do spłaty kredytu),
- Stosowanie zawyżonych pozaodsetkowych kosztów kredytu,
- Błędna informacja o opłatach i odsetkach od zadłużenia przeterminowanego,
- Błędne pouczenie o prawie konsumenta do odstąpienia od umowy.
Są to zatem wady umowy uniemożliwiające konsumentowi należytą ocenę treści oraz wysokości zobowiązań mogących wynikać z zawartej umowy kredytu konsumenckiego. Prawodawca chroniąc interes konsumenta przyznaje mu w takiej sytuacji możliwość skorzystania z sankcji kredytu darmowego, co z jednej strony ma neutralizować nierównowagę informacyjną banku i konsumenta, a z drugiej strony ma na celu zmobilizowanie instytucji pożyczkowych do uczciwego i rzetelnego traktowania swoich klientów.
Sankcja kredytu darmowego – czy to już wszystko?
Przedstawione powyżej informację stanowią jedynie próbę skrótowego omówienia tematyki sankcji kredytu darmowego w umowach kredytu konsumenckiego. Zagadnienie to będzie na bieżąco analizowane na łamach niniejszego bloga dlatego też zapraszam do lektury merytorycznych artykułów poświęconych poszczególnym wątkom instytucji prawnej w postaci sankcji kredytu darmowego. Z informacji dostępnych na stronie poznasz również prawa, jakie przysługują ci w związku z posiadaniem wadliwego kredytu konsumenckiego oraz sposoby ich egzekwowania.
Jeśli podejrzewasz, że twoja umowa kredytu lub pożyczki zawiera błędy lub wady mogące skutkować sankcją kredytu darmowego, zapraszam do bezpośredniego kontaktu z Kancelarią w celu uzyskania informacji na temat przysługujących ci praw.