Kredyty konsumenckie udzielane w PLN oraz tzw. kredyty frankowe często posiadają wady prawne prowadzące do możliwości skorzystania przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego lub sankcji nieważności umowy kredytu. Sankcja kredytu darmowego dotyczy wadliwości kredytów i pożyczek konsumenckich udzielonych w polskich złotych i niezabezpieczonych hipoteką z kwotą maksymalną 255.550,00 zł lub większą w przypadku, gdy pożyczka została zaciągnięta na remont domu lub lokalu mieszkalnego. Z kolei sankcja nieważności umowy dotyczy kredytu indeksowanego lub denominowanego do franka szwajcarskiego. W obydwu przypadkach, kredytobiorca ma prawo do zmniejszenia swojego zadłużenia i zwrócenia kredytodawcy tylko kwoty otrzymanego kredytu lub pożyczki – bez odsetek i innych kosztów.
Sankcja Kredytu Darmowego – kiedy można skorzystać?
Z sankcji kredytu darmowego może skorzystać konsument w przypadku, gdy zawarta przez niego umowa nie spełnia wymogów przewidzianych przepisami prawa. Okazuje się bowiem, że umowy kredytów i pożyczek konstruowane przez banki i firmy pożyczkowe często nie zawierają obowiązkowych elementów wskazanych w ustawie, lub elementy te są sformułowane w sposób niewłaściwy. Chodzi tutaj przede wszystkim o zapisy umowne dotyczące informacji o rozmiarach zobowiązań finansowych konsumenta wobec instytucji pożyczkowych oraz informacji o prawach konsumenta związanych z zawarciem i wykonaniem umowy kredytu konsumenckiego. Uchybienia banków i firm pożyczkowych mogą dotyczyć w szczególności:
– sposobu określenia kwoty kredytu i sposobu jej wypłaty oraz spłaty,
– błędnego podania RRSO,
– niewłaściwie wskazanego całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta,
– ustanowienia w umowie zawyżonych kosztów udzielenia pożyczki, w tym zawyżonego oprocentowania,
– niejasno podanej informacji o kosztach kredytu, w tym kosztach pobocznych, i sposobu ich ustalania lub zmiany,
– niepoinformowania konsumenta o jego prawach, w tym prawie odstąpienia od umowy, wcześniejszej spłaty pożyczki i zwrotu prowizji przy wcześniejszej spłacie.
W skrajnych przypadkach błędy w umowach uprawniające do darmowego kredytu lub pożyczki mogą dotyczyć prostych błędów rachunkowych, niepoprawnego podania nazwy kredytodawcy lub pośrednika kredytowego.
W związku z szerokim katalogiem możliwych błędów i uchybień w umowach kredytów i pożyczek konsumenckich warto każdą umowę zweryfikować pod kątem istnienia przesłanek do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.
Skutki skorzystania z Sankcji Kredytu Darmowego
Powołanie się przez konsumenta na sankcję kredytu darmowego pozwala na znaczące zmniejszenie zadłużenia z tytułu posiadanego kredytu lub pożyczki. Otóż po złożeniu przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, kredytobiorca zobowiązany jest do zwrotu jedynie kwoty kapitału otrzymanej od banku lub innej instytucji pożyczkowej. Bez odsetek, prowizji i innych kosztów. Skalę oszczędności obrazuje poniższe porównanie spłaty zwykłego kredytu i kredytu po skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.
Jak wynika z powyższych diagramów, sankcja kredytu darmowego pozwala na zmniejszenie zadłużenia przeciętnie o ok. 50%.
Po więcej informacji dotyczących darmowego kredytu lub pożyczki zapraszam do dedykowanej podstrony i merytorycznych artykułów poświęconych poszczególnym kwestiom problematycznym składających się na tą instytucję prawną.
Nieważność umów kredytów frankowych
Oferowane przez banki w pierwszej dekadzie lat dwutysięcznych kredyty powiązane z kursem franka szwajcarskiego zawierały wady prawne powodujące ich nieważność. Skutkiem nieważności umowy kredytu frankowego jest prawo kredytobiorcy do odzyskania wszystkich uiszczonych na rzecz banku kwot z jednoczesnym obowiązkiem spłaty tylko kwoty pożyczonego kapitału – bez odsetek i innych kosztów. Skalę oszczędności obrazuje poniższe porównanie spłaty kredytu frankowego bez zastosowania sankcji nieważności i kredytu frankowego po unieważnieniu umowy.
Podstawy nieważności umów kredytów frankowych
Przyczyny nieważności umów kredytów frankowych to:
- Stosowanie przez banki przy wypłacie lub spłacie kredytu własnych kursów CHF,
- stosowanie spreadu walutowego,
- Brak udzielenia kredytobiorcy wyczerpującej informacji o ryzyku kursowym.
Dowolność banków w kształtowaniu kursów
Kredyty frankowe nie zawierały precyzyjnie wskazanej wysokości zobowiązań stron umowy kredytu. Wartości te, w tym wysokość długu konsumenta, ustalane były przez bank. Mianowicie kwota wypłacanych pieniędzy i ustalanego w CHF salda zadłużenia kredytobiorcy były uzależnione od kursu kupna franka szwajcarskiego. Kurs ten ustalany był dowolnie przez bank. Kredytodawca miał przez to możliwość swobodnego kształtowania kwoty wypłacanego kredytu oraz wysokości salda zadłużenia kredytobiorcy. Im kurs wypłaty kredytu był niższy, tym mniejsza była wypłacona kwota kredytu, a relatywnie wyższe saldo zadłużenia w CHF.
Raty kredytu indeksowanego lub denominowanego do CHF były ustalane jako równowartość w złotówkach określonej kwoty w CHF według kursu sprzedaży franka szwajcarskiego. Kurs ten również ustalany był przez bank według niewskazywanych w umowie kredytu kryteriów. Im wyższy był kurs sprzedaży CHF, tym wyższa była spłacana w złotówkach rata kredytu.
Powyższe oznacza, że za pomocą kursu kupna/sprzedaży CHF bank mógł dowolnie decydować o zadłużeniu kredytobiorcy, a więc de facto o swoim wynagrodzeniu.
Spread walutowy
Problematyczną kwestią w kredytach frankowych była również obecność w mechanizmie waloryzacji kredytu (indeksacji, denominacji) dwóch rodzajów przeliczników. Chodzi mianowicie o kurs kupna/sprzedaży CHF.
Przelicznikiem, według którego bank przeliczał na CHF wypłacane kwoty kredytu był kurs kupna CHF. Z kolei wysokość spłacanych co miesiąc rat ustalana była w oparciu o kurs sprzedaży. Jako że kurs kupna jest zawsze niższy od kursu sprzedaży (co wynika z tzw. spreadu walutowego stosowanego w działalności kantorowej przy faktycznych transakcjach wymiany walut), bank używając go do przeliczenia kwoty wypłaconego kredytu na CHF uzyskiwał wyższą wierzytelność względem kredytobiorcy niż w przypadku zastosowania kursu sprzedaży.
Niestety z takiego dobrodziejstwa nie mógł skorzystać kredytobiorca. Spłacane przez niego raty były przeliczane ze złotówek na CHF według kursu sprzedaży. Oznacza to, że na określoną we frankach kwotę raty trzeba było przeznaczyć więcej złotówek. W ten sposób bank uzyskiwał wyższą kwotę w PLN niż w sytuacji ustalania raty według kursu kupna.
Nieograniczone ryzyko kursowe w kredytach frankowych
Kredyty frankowe wiązały się z wystawieniem kredytobiorcy na nieograniczone ryzyko wzrostu wysokości rat kredytu. Obecny w kredytach frankowych mechanizm indeksacji lub denominacji powodował, że wysokość spłacanych przed kredytobiorców rat uzależniona była od aktualnego kursu franka szwajcarskiego. Mało tego. Kredytobiorcy byli w tej kwestii zdani na łaskę lub niełaskę banku. To przecież bank decydował o złowrogim kursie CHF. Umowy kredytu nie przewidywały w tym zakresie żadnych ograniczeń. Pracownicy banku przedstawiali walutę franka szwajcarskiego jako bezpieczną. Nie przedstawiano symulacji wpływu wzrostu kursu CHF na wysokość spłacanych rat. Tymczasem zgodnie z normami prawa konsumenckiego kredytobiorca-konsument powinien być wyczerpująco poinformowany o wpływie wzrostu kursu, np. o 10, 20, 50 czy 100% na wysokość salda zadłużenia a także o tym, że potencjalna wysokość jego długu jest niczym nie ograniczona. Kwestia ta jest o tyle ważniejsza, że dotyczyła wieloletniego zobowiązania na zakup nieruchomości, a więc z reguły najważniejszego składnika majątku kredytobiorcy.
Oczywiście poruszone powyżej kwestie są tylko próbą lapidarnego ujęcia problematyki kredytów frankowych. Przyczyn wadliwości kredytów frankowych jest znacznie więcej. Dowiesz się o nich z artykułów merytorycznych poświęconych poszczególnym zagadnieniom i rozwijających temat. Poznasz również prawa, jakie przysługują ci w związku z posiadaniem kredytu frankowego oraz sposoby ich egzekwowania.
Zapraszam ponadto do bezpośredniego kontaktu z Kancelarią w celu ewentualnego przedyskutowania interesujących cię problemów.